Hayatın Sessiz Sorusu

İnsan, düşüncenin ucu açık serüveninde daima iki temel kavramın kıyısında gezinir: varlık ve hiçlik. Bu iki karşıt, belki de en eski felsefi soruların merkezinde yer alır. 

“Neden varlık vardır da hiçlik yoktur?” sorusu, antik çağ filozoflarından modern düşünürlere dek pek çok aklın uykusunu kaçırmıştır.

Heidegger, “Hiçlik olmasaydı, varlığın anlamı da olmazdı,” derken, bize bu iki kavramın birbirine içkin doğasını hatırlatır. Varlığın farkına ancak hiçliği deneyimleyerek varabiliriz; kayıp, yokluk, boşluk… Bunlar, sahip olduğumuz şeylerin kıymetini idrak ettiren aynalardır.

Günlük yaşamda da bu diyalektik her an karşımıza çıkar. Kaybettiğimiz bir insanın ardından, yokluğu tüm varoluşumuzu yeniden düşünmeye sevk eder. Bir mekândan ayrıldığımızda, onun boşluğu zihnimizde yankı bulur. Anlam, çoğu kez boşlukta belirir.

Modern toplum ise varlığı yüceltirken hiçliği yok saymaya eğilimlidir. Her şeyin dolu olması, her anın üretilmesi, tüketilmesi gerektiği fikri, bizi hiçliğin sessiz derinliklerinden uzaklaştırır. Oysa insan ruhunun en derin yaratıcı süreçleri, tam da bu hiçlik anlarında yeşerir. Boş bir sayfa, bestecinin bekleyen notaları, sanatçının işlenmemiş taşı… Bunlar, hiçliğin içinde barınan muazzam bir potansiyelin göstergeleridir.

Sonuç olarak, varlık ve hiçlik yalnızca soyut felsefi mefhumlar değil, yaşantımızın her katmanında hissedilen gerçekliklerdir. Belki de asıl bilgelik, bu iki kutbu dengeyle kucaklayabilmekte saklıdır. Çünkü hiçliği anlamayan bir bilinç, varlığın değerini de tam kavrayamaz.

Prof. Dr. Kürşat Şahin YILDIRIMER